صدیق اکبر و فاروق اعظم امیرالمومنین است

شبهه:

چرا شیعه بر خلاف دستور اهل بیت (ع) بر قبور اهل بیت بنا  و قبه و بارگاه میسازد؟

 

روایات در اثبات این موضوع :

 

عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع بَعَثَنِي رَسُولُ اللَّهِ ص فِي هَدْمِ الْقُبُورِ وَ كَسْرِ الصُّوَرِ

الكافي 6/528 ، وسائل الشيعة 2/870 ، جامع أحاديث الشيعة 3/445.

امیرالمومنین (ع): رسول الله (ص) مرا برای تخریب قبرها و شکستن تصویر ها فرستاد

 

عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع بَعَثَنِي رَسُولُ اللَّهِ ص إِلَى الْمَدِينَةِ فَقَالَ لَا تَدَعْ صُورَةً إِلَّا مَحَوْتَهَا وَ لَا قَبْراً إِلَّا سَوَّيْتَهُ وَ لَا كَلْباً إِلَّا قَتَلْتَهُ

الكافي ج : 6 ص : 528 ، وسائل الشيعة 2/869 ، جامع أحاديث الشيعة 3/445.

 

امیرالمومنین (ع): رسول الله (ص) مرا به مدینه فرستاد . پس گفت: هیچ عکسی را رها نکن مگر اینکه محوش کرده باشی و هیچ قبری مگر اینکه صاف کرده باشی و هیچ سگی مگر اینکه کشته باشی

 

سَأَلَ سَمَاعَةُ بْنُ مِهْرَانَ عَنْ زِيَارَةِ الْقُبُورِ وَ بِنَاءِ الْمَسَاجِدِ فِيهَا فَقَالَ أَمَّا زِيَارَةُ الْقُبُورِ فَلَا بَأْسَ بِهَا وَ لَا يُبْنَى عِنْدَهَا مَسَاجِدُ

 

وَ قَالَ النَّبِيُّ ص لَا تَتَّخِذُوا قَبْرِي قِبْلَةً وَ لَا مَسْجِداً فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَعَنَ الْيَهُودَ حِينَ اتَّخَذُوا قُبُورَ أَنْبِيَائِهِمْ مَسَاجِدَ

من‏لايحضره‏الفقيه ج : 1 ص : 178

سماعه درباره زیارت قبور و ساخت مسجد بر آن سوال کرد؛ پاسخ داد: اشکالی در زیارت قبور  نیست و کنار آن مسجد بنا نکن

وپیامبر(ص) فرمودند: قبر مرا قبله نگیرید و مسجد هم نگیرید؛ خداوند عزوجل یهود را زمانیکه قبور پیامبرانشان مسجد قرار دادند ، لعن کرد

 

 

عن أبي عبد الله عليه السلام أنه قال: نهى رسول الله صلى الله عليه وآله أن يصلى على قبر أو يقعد عليه أو يبنى عليه

\"وسائل الشيعة 2/869

امام صادق (ع) فرمودند: رسول الله (ص) از از نماز بر قبر یا نشستن بر آن یا بنا بر آن را نهی فرمود.

 

 

وعن النبي صلى الله عليه وسلم أنه نهى أن يجصص القبر أو يبنى عليه أو أن يقعد عليه

مستدرك الوسائل 1/127.

 

رسول الله(ص) از (ساخت چیزی شبیه سنگ قبر و مرتفع ساختن) یا ساخت بنا بر آن یا نشستن روی آن را نهی فرمود.

 

 

عن الإمام الصادق رحمه الله قال: \" من أكل السحت سبعة: الرشوة في الحكم ومهر البغي وأجر الكاهن وثمن الكلب والذين يبنون البناء على القبور\"

مستدرك الوسائل 1/127.

 

امام صادق (ع)فرمودند: حرام خوران هفت دسته اند:  کسی که در حکم کردن رشوه میگیرند، پولی که از زنا بدست می آید،مزد فال گیر، درآمد سگ وکسانیکه بنا بر قبرها میسازند.

 

 

وعن علي بن جعفر قال: سألت أبا الحسن موسى عليه السلام عن البناء على القبر والجلوس عليه هل يصلح؟ فقال: لا يصلح البناء عليه ولا الجلوس ولا تجصيصه ولا تطيينه

وسائل الشيعة 2/869 ، جامع أحاديث الشيعة 3/444.

 

از علی بن جعفر نقل است که: از امام موسی کاظم (ع) درباره بنای بر قبر و نشستن بر آن آیا صلاح است؟ پس گفت: بنا بر آن صلاح نیست و نه نشستن برآن و نه تجصیص و گل مالیدن روی قبر

 

 

 

اینها تمام  روایاتی هست که    می خواهند با آن ثابت کنند که  شیعه به دستور اهل بیت عمل نمیکند و مخالف آن را انجام میدهد.

 

پاسخ شبهه:

 

روایت اول :

از امام صادق(ع) نقل شد که فرمودند:

 

 عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع بَعَثَنِي رَسُولُ اللَّهِ ص فِي هَدْمِ الْقُبُورِ وَ كَسْرِ الصُّوَرِ

الكافي 6/528 ، وسائل الشيعة 2/870 ، جامع أحاديث الشيعة 3/445.

امیرالمومنین (ع): رسول الله (ص) مرا برای تخریب قبرها و شکستن تصویر ها فرستاد

 

دلالت بر آن چیزی که وهابیت برای حرام بودن تعمیر قبور اولیا خداوند استناد کرده اند، نمیکند ؛ چون این یک دستور در محل خاص بوده برای تخریب قبور اهل جاهلیت که آنجا را مکانی برای عبادت اهل آنجا بر دینشان قرار داده بودند ؛

به خاطر همین پیامبر ص دستور به شکستن تصاویر(بت ها)دادند؛ این تصاویر که فکر میکردند اله هست می پرستیدند. و با قرینه می دانیم که دستور به تخریب ، علت آن محو کردن آثار دین جاهلیت و شرک بوده است و فقط مخصوص این قبور بوده است ؛ نه اینکه هر قبری که بر مبنای اسلام بود و موافق شریعت بود را خراب کند وگرنه چرا پیامبر (ص) دستور به بالا بردن قبر فرزندش ابراهیم را دادند؟

 

عن أبي جعفر الباقر عليه السلام: ”إن رسول الله صلى الله عليه وآله سلّ إبراهيم ابنه سلاًّ، ورفع قبره“.

 (الوسائل ج3 ص192) 

 

رسول الله (ص) قبر ابراهیم را بست و قبرش را بالا بردند.

 

و این با حدیث اول در تعارض خواهد بود اگر حدیث اول رو بصورت مطلق و عام ( یعنی نه فقط قبور مشرکین بلکه تمام قبور) بپذیریم . پس باید ان را به همان صورت که گفتیم ( اینکه منظور حدیث اول فقط قبور مشرکین و اونهایی که پرستیده میشدند) محصور و مختص کنیم  .

 

 

 

 

 

حدیث دوم:

در روایت دوم که از امیرالمومنین ع نقل شده که فرمودند:

پیامبر ص مرا به مدینه فرستادند و فرمودند: هیچ عکسی را باقی نگذار مگر اینکه محوش کرده باشی و هیچ قبری را مگر اینکه مسطحش کرده باشیو هیچ سگی مگر اینکه کشته باشی...

 

این روایت نیز همانند روایت اول است و در ضمن اگر بخواهیم به صورت کلی از این روایت حکم تخریب قبور را برداشت کنیم، باید ادامه آن را نیز مثل همین معنا کنیم و الان هیچ سگی نباید زنده باشد!!

 

 

 

 

روایت سوم:

اما روایت سوم که از سماعه که از امام صادق ع سوال کرد درباره زیارت قبور و ساخت مسجد بر آن و اینکه پاسخ داده شد:  "پس اشکالی در آن نیست و کنار آن مساجد بنا نشوند"  اینجا منظور سجده بر قبر است ؛ همانظوری که اهل کتاب  از یهود و نصاری می کنند؛ آنها بر قبر سجده میکنند برای بزرگذاشت آن و همچنین بر آن نماز میخواندند  و این همان نهی ای است که در حدیث چهارم از رسول الله ص  که فرمود:" قبر مرا قبله و مسجد نگیرید چراکه خداوند یهود و نصارا را زمانیکه قبور پیامبرانشان را مسجد گرفتند ، لعن کرد"

و معلوم است که مسجد همان محل سجده است از نظر لغت پس این نهی به معنی نهی از سجده یا نماز  بر قبر است. و معنی عدم ساخت مسجد را در کنار قبر نمیدهد ؛ چون در قرآن در باره اصحاب کهف آمده:

”قَالَ الَّذِينَ غَلَبُوا عَلَىٰ أَمْرِهِمْ لَنَتَّخِذَنَّ عَلَيْهِمْ مَسْجِدًا“ (الكهف: 21)

 آنها که از رازشان آگاهى يافتند (و آن را دليلى بر رستاخيز ديدند) گفتند: «ما مسجدى در کنار (مدفن) آنها مى‏سازيم (تا خاطره آنان فراموش نشود.)

 

یعنی مکانی که در آن الله تعالی پرستیده شود درحالیکه قبور آنها در کنار آن بود. نه نماز بر آنها و سجده برآنها ؛ به این معنی حرام است همانطوری که نزد یهود و نصاری است.

 

 

بنابراین  نهی از گرفتن قبر به عنوان مسجد به معنی این است که قبر محلی برای سجده برای تعظیم آن نباشد یا به سمت آن نماز خواندن و آن را قبله قرار دادن؛

اما اینکه کنار قبر نماز خوانده شود و کنار آن برای خدا سجده شود ، اینکار جایز وحتی مستحب است (صاحب قبر از اولیا خداوند  یا انبیا  باشد ارحج است)  وبرای این فرق آنچه که از امام زمان (عج) روایت شده گواهی میدهد. شیخ طوسی از مرحوم حمیری نقل شده که گفت:

”كتبتُ إلى الفقيه عليه السلام أسأله عن الرجل يزور قبور الأئمة عليهم السلام، هل يجوز له أن يسجد على القبر أم لا؟ وهل يجوز لمن صلّى عند قبورهم أن يقوم وراء القبر ويجعل القبر قبلة ويقوم عند رأسه ورجليه؟ وهل يجوز أن يتقدّم القبر ويصلي ويجعله خلفه أم لا؟ فأجاب عليه السلام وقرأتُ التوقيع ومنه نسخت: أما السجود على القبر فلا يجوز في نافلة ولا فريضة ولا زيارة، بل يضع خدّه الأيمن على القبر. وأما الصلاة فإنها خلفه، يجعله الإمام، ولا يجوز أن يصلي بين يديه لأن الإمام لا يُتقَدَّم، ويصلي عن يمينه وشماله“.

 (التهذيب ج2 ص228).

 

برای امام  نامه نوشتم و درباره مردی که قبور ائمه علیهم السلام  را زیارت میکرد سوال کردم؛ آیا جایز است برای او که برقبر سجده کند یا نه؟ وآیا جایز است برای کسانی که نزد قبورشان نمازه خوانده میشود، که پشت قبر بایستیم و قبر را قبله قرار دهیم  و پیش سر و پایش بایستیم؟ و آیا جایز است که جلوی قبر بایستیم و پشت به آن  نماز بخوانیم؟

 

پس امام علیه السلام پاسخ دادند که به امضای خودشان بود و آنرا نوشتم:

سجده بر قبر نه در نافله و نه در نماز واجب و نه در زیارت جایز نیست؛ بلکه گونه راست را بر قبر قرار بدهد.

و نماز باید پشت قبر باشد واگر امام باشد ، جلوی امام ایستادن جایز نیست و باید در سمت چپ و راست نماز بخواند.

 

 

ملاحظه شد که امام زمان عج سجده بر قبر را اجازه ندادند ، آنچیزی که اجازه دادند ، قرار دادن گونه راست بر آن است وهمچنین نماز در کنارش که پشت قبر یا سمت راست یا سمت چپ باشد به طوریکه جلوی آن نباشد ؛ چون پیشی گرفتن برا امام معصوم حرام است . چه زنده و چه مرده.

 

 

 

 

همچنین اخبار زیادی شاهد جایز بودن نماز بلکه ارجح بودن نماز کنار قبر شریف است  از جمله:

از ابی عبدالله حرانی نقل شده که گفت:

: ”قلت لأبي عبد الله عليه السلام: ما لمن زار قبر الحسين عليه السلام؟ قال: من أتاه وزاره وصلى عنده ركعتين كُتب له حجة مبرورة، فإن صلى عنده أربع ركعات كُتبت له حجة وعمرة. قلت: جُعلت فداك؛ وكذلك لكل مَن زار إماما مفترضة طاعته؟ قال: وكذلك كل مَن زار إماما مفترضة طاعته”. (التهذيب ج6 ص79). 

به امام صادق (ع) گفتم: برای زائر قبر امام حسین ع  چه چیزی است؟ فرمود: هر کس نزدش برود و زیارتش کند و نزد او دورکعت نماز بخواند ،برای او حج نیکو نوشته می شود؛ واگر نزد او چهار رکعت بخواند، برای او حج و عمره نیکو نوته میشود. عرض کردم فدایت گردم آیا برای همه معصومین که طاعتشان واجب است، این چنین است؟ فرمود: آری این چنین است برای هر کس که امام واجب الاطاعه را زیارت کند.

 

 

 این روایت هم سندش صحیح است.

نتیجه اینکه آن چیزی که نهی از آن شده ، تعمیر بقعه یا اینکه در آنجا مسجدی باشد که خدا پرستیده شود و کنار آن قبر باشد، نیست؛ بلکه نهی از  تقلید از کار یهود و نصاری است که قبر انبیائشان را مسجدی قرار دادند که بر آنها سجده میکردند برای تعظیم ؛ و همچنین قبر قبله آنها شده بود و به سمتش نماز میخواندند.

 

 

 

 

 

 

 

واین چیزی که ابن عبد البر  سنی  فهمیده و با ما موافقت کرده؛ او بعد از نقل روایتهایشان درباب تحریم قرار دادن قبور به عنوان مسجد میگوید:

 

”في هذا الحديث إباحة الدعاء على أهل الكفر وتحريم السجود على قبور الأنبياء، وفي معنى هذا أنه لا يحل السجود لغير الله عز وجل، ويحتمل الحديث أن لا تُّجعل قبور الأنبياء قبلة يصلى إليها (...) وقد زعم قوم أن في هذا الحديث ما يدل على كراهية الصلاة في المقبرة وإلى القبور؛ وليس في ذلك عندي حجة“

. (التمهيد لابن عبد البر ج6 ص383).

 

در این حدیث مباح بودن دعا بر اهل کفر است و حرام بودن سجده بر قبور انبیا و با این معنی سجده برای غیر الله حلال نیست و حدیث اینگونه حمل میشود:  قبور انبیا را قبله قرار ندهدید که به سمتش نماز بخوانید .... بعضی گمان کرده اند که  این حدیث  دلالت بر مکروه بودن نماز در مقبره و به سمت قبور است و برای من حجت نیست.

 

 

 

و حدیث پنجم هم  این معنی را تاکید میکند  و تحریم صریح نماز بر قبر را دارد و این کلام معصوم است:

”نهى رسول الله صلى الله عليه وآله أن يُصلى على قبر أو يُقعد عليه أو يُبنى عليه“.

رسول الله (ص) از نماز برقبر یا نشستن بر آن یا بنا برآن نهی کرد.

 

 

واما در حدیث پنجم و ششم و هفتم و هشتم که تحریم بنا بر قبر را بیان کرده بود ، دلالتی بر تحریم  تعمیر و بازسازی قبور مقدس ندارد ؛ این موضوع از چند نظر قابل بحث است:

 

 اول :

 زمانیکه بدانیم آن چیزی که نهی شده، همان کار یهود و نصاری است که قبر را مسجد میگرفتند (برای سجده و تعظیم صاحب قبر) یا قرار دادن معابد مثل آن کاری که جاهلیت میکردند، پس ساخت بنا حرام است و مقید شده به چیزی که پیش تر گفته شد؛ اما اگر هدف ساخت بنا ، اقامه مسجد باشد که خدا در آن پرستیده شود و قبر در کنارش باشد، هیچ محذوری نیست بلکه ارجح و مستحب است ؛ ایه ای که این سخن را تاکید میکند آیه سوره مبارکه کهف است که قصه اصحاب کهف را گفت.

و باید اخبار نهی اینچنینی را مقید کنیم چون آیه با صراحت است و از آن جواز بنای مسجدی که درکنارش قبر باشد برداشت میشود بشرطی که بر قبر نماز و سجده نشود و به سمتش خوانده نشود همانطوری که قبلا گفتیم.

 

 

 

 

 

 

دوم :

ساخت زیارتگاه ها(دقت شود )بنا بر قبر نیست ، اگر قبر بلند تر از آنچه که در روایات وارد شده از یک وجب یا چهار انگشت باز نباشد، و بنا اطراف آن باشد و سقف و قبه بر بنای اطراف باشد و بین آن و بین این بنای اطراف قبر یک فضا باشد ، و بنای فشرده روی اصل قبر نباشد، پس نهی به این حالت تعلق نمیگیرد ؛  چیزی که نهی شده بنای فشرده است چون بر صاحب قبر سنگینی میکند . از امام صادق (ع) نقل است که فرمودند:

 

”كل ما جُعل على القبر من غير تراب القبر فهو ثقل على الميت“.

(من لا يحضره الفقيه للصدوق ج1 ص189).

 

هرچه که بر قبر قرار گیرد، بجز خاک قبر ، بر مرده سنگینی میکند.

 

 

الثالث؛ إن دُفع كل ما سبق، فإنه يبقى الدليل الخاص في جواز تعمير قبور الأئمة الأطهار من آل النبي (صلوات الله عليهم أجمعين) وهو يخرجها من حكم المنع - إن تمّ - تخصيصاً، وفي ذلك أخبار كثيرة، منها ما عن أبي عامر الساجي واعظ أهل الحجاز قال:

سوم :

اگر همه آنچه گفتیم را کنار بگذاریم، یک دلیل خاص در جواز بازسازی قبور اهل بیت برای ما باقی می ماند و این دلیل از حکم منع – اگر ثابت شود- تخصیص میگردد و دراینباره نیز روایات های زیادی است از جمله روایتی که از ابی عامر ساجی واعظ اهل حجاز نقل شده که گفت:

”أتيتُ أبا عبد الله عليه السلام فقلتُ له: ما لمن زار قبره؟ - يعني أمير المؤمنين عليه السلام - وعمّر تربته؟ فقال: يا أبا عمار، حدّثني أبي عن أبيه عن جدّه الحسين بن علي عليهما السلام عن علي عليه السلام أن رسول الله صلى الله عليه وآله قال له: والله لتُقتلنّ بأرض العراق وتُدفن بها! قلت: يا رسول الله؛ ما لمن زار قبورنا وعمّرها وتعاهدها؟ فقال لي: يا أبا الحسن؛ إن الله تعالى جعل قبرك وقبر وُلدك بقاعاً من بقاع الجنة وعرصة من عرصاتها، وإن الله جعل قلوب نجباء من خلقه وصفوة من عباده تحنُّ إليكم وتحتمل المذلّة والأذى، فيعمّرون قبوركم ويكثرون زيارتها تقرّباً منهم إلى الله ومودّة منهم لرسوله، أولئك يا علي المخصوصون بشفاعتي، الواردون حوضي، وهم زوّاري غداً في الجنة. يا علي من عمَّرَ قبوركم وتعاهدها فكأنما أعان سليمان بن داود على بناء بيت المقدس! ومن زار قبوركم عدل ذلك له ثواب سبعين حجة بعد حجة الإسلام، وخرج من ذنوبه حتى يرجع من زيارتكم كيوم ولدته أمه، فأبشر وبشِّر أولياء‌ك ومحبيك من النعيم وقرّة العين بما لا عين رأت ولا أذن سمعت ولا خطر على قلب بشر، ولكن حثالة من الناس يعيرِّون زوّار قبوركم بزيارتكم كما تُعيَّر الزانية بزناها! أولئك شرار أمتي! لا نالتهم شفاعتي! ولا يردون حوضي“! (التهذيب ج6 ص22). 

 

 

نزد امام صادق ع آمدم و گفتم: برای زائر قبرش-یعنی امیرالمومنین ع- و بازسازی کننده آن چه چیزی است؟

امام فرمود: ای اباعمار پدرم از پدرش از جدش جسین علیهم السلام از امیرالمومنین ع نقل میکنند  که پیامبر(ص)  به او فرمودند: به خدا قسم در سرزمین عراق کشته میشوی و دفن می شوی. گفتم: ای رسول خدا برای کسی که قبور مارا زیارت کند و بازسازی کند  چه چیزی است؟ پیامبر ص به من فرمودند: ای ابالحسن ؛ خداوند قبر تو و قبر فرزندانت را بقعه هایی از بقعه های بهشت  و زمینی و از زمین های بهشت قرار داده است. و خداوند قلب های برگزیدگان خلقش  و انتخاب شدگان بندگانش را محبوب شما قرار داده است و ذلت و اذیت را در راه شما تحمل میکنند؛ پس قبورتان را تعمیر و بازسازی میکنند و برای تقرب به خدا و محبت رسولش زیاد به زیارت شما می ایند ؛ آنها یا ابالحسن خاصه شفاعت من هستند ، بر حوض من وارد میشوند، و فردا در بهشت به دیدار من می آیند.

ای علی هرکس قبورشما را بازسازی کند ، گویی سلیمان را بر ساخت بیت المقدس یاری داده است و هرکس قبور شما را زیارت کند ثواب آن با ثواب هفتاد حج  برابری میکند. و از گناهانش خارج میشود و وقتی از زیارت بر میگردد مثل روزی میشود که مادرش او را بدنیا آورده است. پس بشارت برتو و بشارت بده دوستانت و محبینت را به نعمت ها و نورچشمی که هیچ چشمی ندیده است و هیچ گوشی نشنیده  و بر قلب هیچ بشری خطور نکرده است.

اما یک عده اراذل به زائران قبورتان عیب میگیرند همانگونه که بر زنا کار بخاطر زنایش عیب میگیرند. آنها بدترین امت من هستند ، شفاعتم به آنها نمیرسد و بر حوض من هم وارد نمیشوند.

 

 

 

پیامبر(ص) کسانی را که قبور اهل بیتش را بازسازی کنند را به برگزیدگان و افراد خاصی که شفاعتشان مخصوص است توصیف میکند؛ و آنها جز شیعه نیستند؛

و افرادی که اراذل و اوباش هستند و به شیعه اشکال میگیرند و از شفاعت محروم هستند و بر حوض هم وارد نمیشوند، کسی نیست مگر نواصب و وهابیت.

 

همچنین روایتی از اهل سنت نقل است که حضرت زهرا (س) دائما قبر حضرت حمزه را مرمت و بازسازی می نمودند و حضرت زهرا (س) برای ما حجت است و ضمن اینکه پیامبر(ص) کار ایشان را تایید نموده، لذا مخالفین هم باید بپذیرند:

عن أبي جعفر قال كانت فاطمة تأتي قبر حمزة ترمه وتصلحه

ابوجعفر(امام باقر ع) فرمود: فاطمه (س) به نزد قبر حمزه می آمد و قبر را مرمت و بازسازی میکرد.

الطبقات الكبرى  ج 3   ص 18

 

پس ما قبور اهل بیت را بازسازی میکنیم و در راه زیارت آنها کوشش میکنیم تا خداوند شفاعتشان را روزی ما کند و ما را از بهشت محروم نکند . و اما مخالفین ؛ گوارا باد بر آنها با امامانشان در آتش جهنم چون آنها با امام خود خوانده میشوند:    يَوْمَ نَدْعُوا كُلَّ أُنَاسٍ بِإِمَامِهِمْ